LUDOVICO EINAUDI • Underwater. Recenzja płyty w wersji FLAC MQA 24/96

LUDOVICO EINAUDI jest kolejnym artystą, który twórczo wykorzystał okres pandemiczny i czas lockdownu.

Napisał wówczas 12 utworów na fortepian solo pod wspólnym tytułem Underwater. Będzie to jego pierwszy solowy album fortepianowy od 20 lat, od czasu albumu I Giorni.

LUDOVICO EINAUDI ׀ Underwater

Wydawca: Decca Records
Premiera: 21 stycznia 2022
Nośnik: FLAC MQA 24/96, Tidal
Słuchał: WOJCIECH PACUŁA

Jakość dźwięku: 10/10

DECCA.com

MUZYK

Underwater pojawił się w tym samym czasie, w którym Einaudi wydał ścieżki dźwiękowe do nagrodzonych Oscarem, BAFTA i Złotym Globem filmów Nomadland i Ojciec (na którym znalazł się materiał z jego przebojowego albumu z 2019 roku pt. Seven Days Walkin), a także kompilacyjny album Cinema, prezentujący jego dokonania kompozytorskie w filmie i telewizji.

Urodzony w 1955 roku włoski kompozytor i pianista rozpoczął swoją karierę od komponowania muzyki klasycznej, a później włączył do swojej twórczości inne style i gatunki, w tym pop, rock, folk i tzw. „muzykę świata”. Początkowo uczył się w Conservatorio Verdi w Mediolanie oraz pod kierownictwem Luciano Berio. Jego muzykę określa się jako minimalistyczną, ambientową, czasem współczesną, ale wymyka się ona łatwym klasyfikacjom.

 

Stephan Micus | foto: Rene Dalpra/ECM

⸜ LUDOVICO EINAUDI • foto Decca Records

Wydał serię solowych albumów muzyki fortepianowej i orkiestrowej, wśród bardziej znanych: I Giorni w 2001, Nightbook w 2009, In a Time Lapse w 2013, Elements w październiku 2015 oraz jako współautor Taranta Project w maju 2015 roku. Znany jest jednak przede wszystkim jako autor muzyki filmowej, na przykład do: Nietykalni, Joaquin Phoenix. Jestem jaki jestem, miniserialu telewizyjnego Doktor Żywago oraz Acquario w 1996, za którą został nagrodzony włoską nagrodą filmową Grolla d’oro za najlepszą ścieżkę dźwiękową. Doskonale radzi sobie również z krótkimi formami, wystarczy posłuchać trailerów do filmu Czarny łabędź.

Rok 2021 był wyjątkowo łaskawy dla muzyka. Rozpoczął on wówczas nowy miniserial podcastowy Experience: The Ludovico Einaudi Story, w którym wystąpili znani twórcy filmowi, w tym wielokrotnie nagradzany aktor i reżyser Russell Crowe (Gladiator), zdobywczyni Oscara Chloe Zhao (Nomadland), reżyser, scenarzysta, zdobywca nagrody BAFTA Shane Meadows (This is England), zdobywca Oscara Florian Zeller (Ojciec) i wielokrotnie nagradzany reżyser Eric Toledano (Nietykalni).

˻ PROGRAM ˺

  1. Luminous
  2. Rolling Like A Ball
  3. Indian Yellow
  4. Flora
  5. Natural Light
  6. Almost June
  7. Swordfish
  8. Wind Song
  9. Atoms
  10. Temple White
  11. Nobody Knows
  12. Underwater

W materiałach prasowych czytamy, że Ludovi Einaudi jest „jednym najpopularniejszych współczesnych kompozytorów tego stulecia”. Pomijając tę hiperbole, trudno mu odmówić wielkości. Wielokrotnie zajmował pierwsze miejsca na światowych listach przebojów muzyki klasycznej i, według raportów, stał się najczęściej słuchanym artystą klasycznym wszech czasów. Jego kanał w serwisie YouTube ponad milion subskrybentów i ponad 10 milionów wyświetleń.

MUZYKA

Wydawca mówi, że Einaudi chciał napisać solowy album fortepianowy już od kilku lat, był jednak wciąż zajęty innymi projektami i „potrzebował odpowiedniego środowiska, aby móc w pełni zaangażować się w projekt”. I dalej:

Lockdown dał mu tę rzadką okazję. Pogodził się z izolacją od swojego normalnego napiętego harmonogramu i napisał 12 nowych solowych utworów na fortepian prezentujących jego charakterystyczny styl muzyczny, który jest rozpoznawany na całym świecie, na nowy album Underwater.

STEPHAN MICUS ECM

⸜ LUDOVICO EINAUDI w swoim studiu domowym • foto Decca Records

Muzyk mówi: „To przyszło do mnie w bardziej naturalny sposób niż kiedykolwiek wcześniej”. Ma to być „manifest życia” i świadectwo czasu, gdy „świat wokół niego był cichy i spokojny”:

Poczułem poczucie wolności, by porzucić siebie i pozwolić muzyce płynąć inaczej. Nie miałem filtra między sobą a tym, co wydobywało się z fortepianu; to było bardzo czyste. Nazywam to pisaniem piosenek, a nie komponowaniem, to było dla mnie świeże podejście. Kiedy piszesz piosenkę, to jakbyś oddychał, forma jest krótka. Piosenka jest jak piękno pojedynczego oddechu – fala, która przychodzi i odchodzi. Jest piękna taka, jaka jest – nie potrzebuje niczego więcej.

store.DEUTSCHEGRAMMOPHON.com; dostęp: 28.01.2022.

NAGRANIE

˻ REJESTRACJA I MIKS ˺ Płyta została zarejestrowana w maju 2001 roku i w tym samym czasie materiał został zmiksowany – ciekawostka, przez samego muzyka. Rejestracja miała miejsce w studiu, które we wkładce płyty opisano: MELO FIORITO, DOGLIANI. To tam Einaudi nagrywa wszystkie swoje utwory pianistyczne.

Christoph Stickel

Rzecz w tym, że takiego studia nie ma, a przynajmniej – nie mogę go odnaleźć. Być może chodzi więc o studio domowe muzyka. Bo przecież Melo Fiorito to jedna z winnic w enklawie leżącej w Doglian. Na filmach zamieszczonych na YouTube widać, że gra na fortepianie Steinway & Sons, a nagrania dokonano za pomocą pary mikrofonów Neumann. Pomieszczenie jest dobrze wytłumione i niemal całe w drewnie.

Za nagranie odpowiedzialny jest GIANLUCA MANCINI, założyciel i właściciel Mai Tai Studio (od 2005). Jak czytamy na jej stronie domowej, bazuje ono na filozofii, według której „muzyka jest przede wszystkim sztuką, a jako sztuka nadrzędna i niematerialna nie powinna być niczym innym jak pięknem” i jeszcze, że „Mai Tai Studio zawsze pracowało nad projektami artystycznymi, unikając komercyjnych skrótów”. Mancini ukończył studia na Università degli Studi di Milano, a wcześniej liceum naukowe Liceo-Scientifico Leonardo da Vinci w Mediolanie. Z pianistą pracuje od 2008 roku.

˻ MASTERING ˺ W przypadku tego projektu znacznie ważniejsze wydaje się jednak to, gdzie materiał poddany został masteringowi, bo to on – jak sądzę – miał największy wpływ na ostateczny wynik. A mastering wersji stereofonicznej w czerwcu 2021 roku wykonał ZINO MIKOREY w swoim studiu Zino Mikorey Mastering, które mieści się w Berlinie.

Studio Christoph Stickel Mastering | foto: CH Mastering

 ⸜ ZINO MIKOREY MASTERING • foto Zino Mikorey Mastering

W wieku 21 lat podjął studia w SAE Institute w Monachium, uzyskując pierwsze miejsce w swojej klasie i otrzymując stypendium na studia Bachelor of Recording Arts w Byron Bay w Australii, gdzie również wykładał i nadzorował naukę. Przeprowadzka do Berlina w 2012 roku dała mu swobodę skupienia się wyłącznie na masteringu i, jak czytamy w materiałach prasowych, „celebrowania swojej pasji do wspaniałej muzyki i dźwięku każdego dnia”.

Mirkorey dwukrotnie nominowany był do nagrody Grammy w kategorii Mastering Engineer, a w jego portfolio znajdziemy takich wykonawców, jak: Nils Frahm, Thom Yorke, Olafur Arnalds, Jonny Greenwood, Agnes Obel, Moby, Sohn, Lambert, Hania Rani i inni. Studio założył w 2012 roku, jest więc młodym inżynierem, który zdobył jednak spore doświadczenie.

Studio Christoph Stickel Mastering | foto: CH Mastering

⸜ Studio, w którym wykonano miks Dolby Atmos  • foto Zino Mikorey Mastering

Patrząc na jego studio widać czystość, porządek i precyzję. A, wierzcie mi państwo, to ostatnie, co się w studiach spotyka. Podstawą jego systemu jest konsola masteringowa Maselec MTC-1x oraz duże, zamontowane w obudowie własnego pomysłu, kolumny ATC SCM 110 ASL zasilane wzmacniaczami Purify, z subwooferami Mo Stern. W opisie systemu uwagę zwracają wysokiej klasy elektronika pracująca w klasie A (w całości tranzystorowa), ale też i kable – do zasilania urządzeń Mirkorey używa kabli Oyaide Tunami V2 (!). Dodajmy, że inżynier pracuje w domenie cyfrowej, masterując materiał dostarczany w postaci plików.

Miks w Dolby Atmos został wykonany w innym studio, ale również przez Mirkorey’a. Nie wiem, gdzie się ono znajduje, ale jest po prostu niesamowite. Jego podstawą są potężne kolumny Vivid Giya G1 z przodu i model B1 tej samej firmy z tyłu. Jest to system 9.4.4, a kolumny boczne i górne to Munro Egg 150, wspomagane subwooferami Dynaudio 18S. Również i tutaj mamy audiofilskie smaczki w postaci kabli Grimm SQM & TPR oraz zasilania Oyaide Tumani V2. System zasilany jest z dedykowanej linii z audiofilskimi bezpiecznikami.

Dodajmy, że lakier dla wersji LP został nacięty w Schnittstelle przez ANDREASA KAUFFELTA. Producentem wykonawczym był TITTI SANTINI. Płyta została wytłoczona w czeskiej tłoczni GZ Media.

WYDANIE

Oooo… To jest coś, w czym Einaudi błyszczy. Doskonale wie, czego potrzeba fanom. W przeszłości jego muzyka ukazywała się na płytach CD i LP, a także w dużych boxach, z wieloma dodatkami. Proszę rzucić okiem do jego sklepu internetowego, na przykład na pytę Elements (TUTAJ) lub Seven Days Walking (TUTAJ). Płyta Underwater nie ma aż takiej oprawy, ale może się to w przyszłości zmieni. Mimo to jest w czym wybierać.

Materiał został wydany przez wytwórnię Decca Records na płycie COMPACT DISC (602438754618), w pudełku typu Digislave, a także na dwóch płytach LP (3875463) . Nie miałem ich w rękach, ale na zdjęciach wyglądają, jak krążki 10”, choć pewności nie mam (3875462). Oprócz wersji czarnej jest też wersja na „morskim” winylu. I możemy również kupić wersję najciekawszą, na czarnym winylu, którą dostajemy wraz z podpisaną przez artystę kartą. Ta ostatnia dostępna na jest tylko w oficjalnym sklepie internetowym wydawcy.

Oprócz tego otrzymujemy trzy wersje w plikach. Tidal oferuje klasyczny FLAC 16/44,1, pliki FLACMQA 24/96, a także pliki zakodowane przestrzennie w Dolby Atmos. 

Studio Christoph Stickel Mastering | foto: CH Mastering

SŁUCHAMY

Pod względem produkcji, czyli pomysłu na dźwięk i jego realizacji, Underwater przynależy do grupy nagrań, które nazwałem sobie „fortepianem intymnym”, a o których czasem myślę również „fortepian podwodny”. Może nie „odkrył” go, ale – jak dla mnie – skodyfikował polski pianista, SLAWEK JASKUŁKE, na albumie Sea (2014; recenzja TUTAJ). Dźwięk, który otrzymaliśmy był pozbawiony wysokich harmonicznych, nieco stłumiony, ale jednocześnie niebywale angażujący emocjonalnie, bliski nas.

Jak wyjaśniał wówczas muzyk, powstał on przez przypadek. Ćwicząc materiał na nową płytę, robił to w domu, na pianinie, które okrył kołdrą, żeby nie przeszkadzać domownikom. Uzyskał w ten sposób intymność, o którą w inny sposób trudno. Od tamtego czasu dźwięk ten został powtórzony przez innych artystów i trudno powiedzieć, czy się brzmieniem Jaskułke inspirowali, czy doszli do podobnych wniosków równolegle.

Płyta o której tym razem mowa jest właśnie taka: intymna, bliska, gęsta, przyjazna. Nie jestem pewien, w jaki sposób udało się ten efekt uzyskać, czy podczas nagrania, czy w postprodukcji, ale – jest. Fortepian wydaje się stosunkowo niewielkim instrumentem, nie ma też długiego pogłosu. Dobrze słychać za to wybrzmienie strun wewnątrz pudła.

Atak dźwięku jest wygaszony, a wyższe harmoniczne wycofane. Pozostaje gęsta bryła, miękka, bez ostrych i dźwięcznych krawędzi. W niektórych utworach, jak Indian Yellow i Temple White po uderzeniu słychać coś w rodzaju efektu, który „odbija” je i chwilę podtrzymuje, jakby fale uderzały o brzeg. Z kolei w samym Indian Yellow słychać na śpiew ptaków, jak gdyby artysta na chwilę otworzył okno.

Płyty słucha się niebywale przyjemnie i jestem już po kilkunastu odsłuchach. I to nie tylko w wersji Master, ale i Dolby Atmos przez słuchawki. Pamiętam doskonale, co napisałem o tego rodzaju zabiegach uprzestrzenniających (więcej TUTAJ). Tym razem lekkie oddalenie przekazu od słuchacza, ale i zatopienie go w tej atmosferze robi dobrą „robotę”. Tak więc i pliki MQA, i Dolby Atmos są godne polecenia. Doskonała dźwiękowo, piękna muzycznie płyta!

LUDOVICOEINAUDI.com

tekst WOJCIECH PACUŁA

zdjęcia mat. prasowe | Wojciech Pacuła

Do poczytania

⸜ Hasło: LUDOVICO EINAUDI, en.WIKIPEDIA.org; dostęp: 28.01.2022.

⸜ Sklep internetowy muzyka: www.EINAUDISTORE.it; dostęp: 28.01.2022.

ZINO MIKOREY MASTERING

Mixing & Mastering Engineers, Producers & Songwriters who worked with Ludovico Einaudi, SOUNDBETTER.com; dostęp: 28.01.2022.

⸜ SHARON KELLY, Ludovico Einaudi Announces New Solo Piano Album ‘Underwater’ And UK Tour, www.UDISCOVERMUSIC.com https://www.udiscovermusic.com/classical-news/ludovico-einaudi-announces-underwater </a>, 15 października 2021; dostęp 28.01.2022.

⸜ WOJCIECH PACUŁA, Recenzja: Sławek Jaskułke, SEA, HIGH FIDELITY  No. 132, 16 kwietnia 2015, czytaj TUTAJ; dostęp: 28.01.2022.

⸜ WOJCIECH PACUŁA, Otoczeni: Dolby Atmos i 360º Reality Audio. Czyli coś o systemach surround i słuchawkach, HIGH FIDELITY  No. 201, 1 października 2021, czytaj TUTAJ; dostęp: 28.01.2022.

Poprzednie

Następne